Saturday, November 10, 2007

Ang Pulong "PUHUNAN"

Ang Pulong "PUHUNAN": Linanggikitan Ba o Dili?
VINCENT S. ISLES
Napatik sa Bisaya Magasin


Ang pulong ‘puhunan’ usa gayod ka gamot-pulong (root word) ug dili affixed word. Ngano? Tungod kay ang iyang behavior, batasan sa usa ka root word ug dili sa usa ka affixed word.

Pananglitan, usa ka affixed word: BAHINAN (bahin + an). Dili ba sayop ang mga pulong IBAHINAN ug BAHINANA? Tungod kay ang mga iglalanggikit nga "i" ug "a" motapot lamang sa usa ka unbound nga root word (pananglitan, BAHIN). Ug kon imong tan-awon, dili sayop ang IPUHUNAN ug PUHUNANA. Busa, managlahi ang BAHINAN ug PUHUNAN. Ug kon affixed word ang BAHINAN, ug lahi niini ang PUHUNAN, nan, dili usa ka affixed word ang PUHUNAN. Usa kini ka root word tungod kay ang iyang behavior, root word man: nahitabo lang nga sama sa PUHON ang nag-unang lima ka letra sa maong pulong.

Ug busa, base sa Lagda sa Espeling, kini angayng pagasulaton nga PUHUNAN, dili PUHONAN, sanglit wala man gayoy "O" (ni panunganggikit o infix nga nagsugod og "O") nga anaa sa tunga nga silaba gawas sa mga pulong linanggikitan (affixed word), pulong hinulaman (loan word) o kaha pulong minugna (coined word).--

Sanggi

Sanggi
Antolohiya sa mga mananaog nga Balak ug Sugilanon, gipublikar sa Magsusulat Inc.