Disklimer

Mga igsoon,

Naay diksiyonaryong giposte sa usa ka balayan o blogsite nga sa akong pagsabot, hinikay kuno ni ESG, Jr. Kon kinsa kini si ESG, Jr. wa ko masayod, kay nagtuo kong nagtago lang siya sa iyang tinuod nga pagka tawo.

Gikasubo lang ang pag-ingon nga naay daghang sayop sa espeling sa mga entri sa pulong. Usa ka mapuslanon ug dalaygong lakang ang pagdelegar sa kaugalingon aron makamugnag diksiyonaryong Binisaya nga katamdan sa kaliwatan.

Apan tinguhaon lang unta nga mahitakdo ang mga entri sa establisadong mga lagda ug sumbanan ilabi na sa espeling aron dili kita makapakatap og dugang sayop. Niini usang paagiha nga makakuhag respeto ang gihagoang obra ug dawaton sa kinabag-an uban sa dakong paghangop.

Ang espeling sa Binisaya dako kaayo og kalahian sa Tinagalog. Ang Binisaya higpit nga nagsunod sa rootword basing samtang ang Tinagalog, sa kinatibuk-an, nagausar sa finished word basing.

Ang Tinagalog sagad nga mogamit nag "u" diha sa tunga nga mga silaba (KALITUHAN, KAGULUHAN ubp.) bisan sa mga pulong nga linanggikitan (affixed). Ug daghan kanatong mga Bisaya nagtuo nga ingon usab niini ang tinitikan o pag-espeling sa atong Binisaya.

Ang batakan sa pagtitik sa Binisaya nagsandig sa rootword basing, nga kon unsa ang espeling sa gamotpulong, magpabilin kini bisan sa paglanggikit-- diin sa maong paagi, ang mga iglalanggikit (affixes) dili usab mausab ang espeling.

Pipila sa mga pananglitan sa pangulhinggikit (suffix) sa Binisaya mao ang ON, ONON, AN, ANAN. Kon kini sila idugtong sa gamotpulong, magpabilin gayod kon unsay espeling sa maong gamotpulong ug magpabilin usab ang maong mga iglalanggikit sa ilang pagka mao. Pananglit ang pulong BALOD o BAWOD (wave) kon dugtongan og ON mahimo nang balodON o balorON; ang BUWAD mahimong buwarAN o kaha buwarANAN.

Lahi sa Tinagalog nga ang pulong LITO, kon langgikitan mahimo nang KALITUHAN (mawala na ang “O” kay gihimo nang “U”), ang BIGO mahimo nang KABIGUAN, ang GULO mahimo nang KAGULUHAN.

Kon ang gitamdan sa pag-ugba sa maong diksiyonaryo ni ESG, Jr. mao ang eksisting nga mga diksiyonaryong Binisaya karon nga gipamaligya sa mga bookstore, nan, pasayloa ang pag-ingon nga ang mga espeling niana dili pa tukma, ug gibase lamang sa ilang reperensiya nga dili sab consistent sanglit kasagaran sa maong mga diksiyonaryo namugna sa wala pa mahingpit ang Batakan sa Panitik sa Binisaya. Si Father Rodolfo Cabonce mismo miingon nga maayo unta, ug gikinahanglan gayod nga mahusay na ang kaguliyang sa espeling sa Binisaya.

Sama sa akong naunang mga sinulat dinhi, hinay-hinayan nato pagkat-on ang atong pinulongan pinasikad sa establisado nang mga lagda nga gisagop sa nauna na kanatong mga Bisayista. Dili ta mag-iyahay aron hibatonan nato ang gitinguhang panaghiusa.—
ESG (nga dili junior)