Ang Bisaya ug ang Binisaya

Ni E.S. GODIN Bisaya, Oktubre 8, 2008 Si Komisyoner Nolasco sa KWF, dihang gipangutana kon unsa para niya ang atong language, nationality, ug ang atong country siya miingon, "I always start by saying that it depends on the language you’re using. In English, our language is "Filipino", our nationality is "Filipino" and our country is the "Philippines." In the national language called Filipino, our language is called "Filipino", our nationality is "Pilipino" and our country is "Pilipinas." I won’t advise using "Filipinas" for our country, and "Filipino" for our nationality because they are contrary to official usage." Kini mao usab sa atoa. Ug kinahanglang di ta malipat pagnanaw sa sensibilidad natong mga Bisaya tali sa sensibilidad sa ubang kaliwat. Sa English nga panghunahuna, pananglit, mahimo na nga ang "Bisaya" nagpasabot og lengguwahe sama sa "Don’t speak Bisaya,"; ug "‘Wag kang magsalita ng Bisaya," sa Tagalog. Apan sa lumad nga panabot, ang pulong "Bisaya" di gyod mahimong sabtong pinulongan. "Binisaya" gyod, Binisayang Sinugboanon, Binisayang Binol-anon, Binisayang Sinurigaw/non, to be specific. Ug kay ang "Binisaya" mao may silbi general term sa nagkalainlaing dialect sa Kabisay-an (ug Mindanao), mao nga angay kining kanunayng mag-una, dili maayong balihon sama sa "Binol-anong Binisaya", "Sinugboanong Binisaya", "Winaray o Waray-waray nga Binisaya"; ngil-ad paminawon kon dili man gani maisip nga sayop. Depinisyon Bisaya – pungan (noun) – usa ka tawo kun linalang nga lumad sa Kabisay-an; katawhan sa Isla sa Kabisay-an; o natawo ug nanimuyo sa bisan diing dapit sa nasod o kalibotan kansang ginikanan kaliwat og Bisaya kun taga Kabisay-an og kagikan. Binisaya – 1. pungan (noun) – lengguwahe o pinulongan sa katawhan sa Kabisay-an; 2. pungway (adjective) – iya sa o kalabot sa mga Bisaya, sama sa lihok, kinaiya, proseso o pamaagi, ubp. Sayop nga Paggamit Tungod kay wala itudlo ang atong pinulongan lakip na ang sensibilidad niini sa atong kabataan diha sa mga tulunghaan, ang atong pinulongang Binisaya kusog nga nagakausab, ug daghan ang dili na tukma ang pagkagamit. Kini tungod kay mao may anaa sa ilang panghunahuna ang sensibilidad sa langyawng mga pinulongan nga maoy ilang nakat-onan sa eskuylahan. Pananglitan, daghan ang moingog "musikang Binisaya". Apan usa kini ka dakong sayop sama nga sayop kaayo ang pag-ingog "baboyng Binisaya" o "manok Binisaya". Duna ba goy "musikang Binisaya" o mabinisaya ba god ang musika? Di ba ang musika usa man ka unibersal nga lalang? Ang sakto, "musikang Bisaya"— nagpasabot nga musikang iya sa mga Bisaya. Hinuon, mahimo tang moingon "kantang Binisaya", nagpasabot sa Binisayang liriko sa awit. Mahimo sab tang moingon, "utan Bisaya"— nagpasabot nga utan nga iya sa mga Bisaya; "utan Binisaya"—nagpasabot nga utan nga gihikay o giandam sa proseso kun pamaaging iya sa Bisaya. Mahimo sab ang "literaturang Bisaya"— meaning "Visayan literature"; puyde pod "literaturang Binisaya"— a literature written in Visayan. Di ba dako kaayog kalainan kining duha? Ug busa, di gyod mahimong baylo-bayloon o patakaan lang sa paggamit.—