Ang ‘tig’ ug ‘tag’: unsay kalainan?

Ni E.S. GODIN Bisaya Hunyo 25, 2008 ANG ‘tig’ ug ‘tag’ pipila lang sa daghang iglalanggikit (affixes) nga kanunay hisaypan paggamit. Daghan ang malipat sa tukmang gamit niini bisan gani ang ubang mga magsusulat. Unsa ba diay kining ‘tig’ ug ‘tag’ ug unsay kalainan sa paggamit niini? Ang ‘tig’ ug ‘tag’ parehong mga unanggikit (prefixes) nga may iya-iyang buot ipatunhay nga kahulogan diha sa tukma nga paggamit. Ania ang mga kalainan: Ang ‘tag’ usa ka unanggikit (prefix) nga igadugtong sa mga pulong pagpasabot og kapanag-iyahan (referring to ownership). Mga Pananglitan: tagsulat (author) tagmugna (creator) tagbalay (host/ house owner) tag-iya (owner) Ang ‘tig’ usa ka unanggikit (prefix) nga nagpasabot og tagbuhat sa naandang mga lihokon o trabaho (referring to a doer of habitual works or jobs). Mga Pananglitan: tigbugha tighatod tigsulat tiglimpiyo tigluto tigkaon tigkawos Niining puntoha, sayop ang pag-ingon: Siyay taglaba namo sa amo. Siyay tiglaba ang husto. Sayop usab ang pag-ingong "Si Marianne maoy tigluto sa ‘humba’ nga midaog sa kontes." Ang sakto: Si Marianne maoy tagluto sa ‘humba’ nga midaog sa kontes. Matikdi ang dugang kalainan: Si Omar Khalid tigsulatan og mga balak ug sugilanon. Gani, siya may tagsulat sa sugilanong "Dayaspora" nga midaog og ikaduhang ganti sa Palanca Awards. Siya usay tigsulat sa editoryal sa usa ka lokal nga mantalaan sa Sugbo. Hinuon, dili siya maoy tagsulat adtong editoryal nga migula gahapon. Sa dugang pagtuki, ang ‘tag’ gigamit usab isip laing unanggikit nga igadugtong sa mga pulong pagpasabot og balor o gidaghanon (referring to a value or quantity). Mga Pananglitan: Tagpila na ba ang kilo sa bugas karon? Tag-45 pesos na ang dili NFA. Tagbaynte singko ra ang NFA. Matikdi: Tagsa (tag-usa) kun tagurha (tagduha) ka sako ang banabana nga among mabahin sa pagpananggi. Tagkinyentos ang matag sako. Busa, lagmit makasapi mig tagsa ka libo puhon. Ang haypen gamiton lamang kon ang ‘tag’ gidugtong sa pigura sa mga numero, Arabiko man o Romano. Ug kon ang numero gisulat sa pulong (in words), ang haypen dili na gamiton. —