Esmiringhoy vs. Ismiringhoy

Ni E.S. GODIN
Bisaya, Oktubre 4, 2017

Usa ka mensahe nadawat namo alang sa lindog Super React nagkanayon:

Hehe… lingaw kos “Ismiringhoy” ni G. Eric S.B. Libre. Kas-a nakasinati pod ko ana, Bay. Pero E tingali, dili I, unang titik sa Esmiringhoy. Samas estorya, estambay, eskapo, esmagol, embargo, ubp.— Bay Nits B.

PATIN-AW: Nindot ning reaka, da. Isyu na pod sa espeling. Unsay tukma, E ba o I? Aw, atong hilngon ang atong lagda kon naa ba ning problemaha didto.

Buyno, kanus-a ba nato gamiton ang E ug I? Sama sa paggamit nato sa O ug U, angay tang mosukot kon pulong hinulaman ba o pulong lumad ang gikalibgang pulong.

Sa Lagda Sa Panitik No. 2 (matamdan pod sa librong Atong Inahang Dila, ph. 123) kini ang mabasa:

“Ang “i” gamiton sa tanang lumad nga pulong gawas sa mga pulong “babaye”, “pangadye”, “dayeg” ug “sikwate”.

Bahin sa sumbanan sa paggamit sa E, sanglit kining maong titik naglambigit man sa mga pulong hinulaman, may ubay-ubayng latid nga matan-aw agad o depende sa pattern sa mga pulong.

Sa lagda No. 7-H, kini ang mabasa:

“Ang mga pulong Iningles nga nagsugod og “S” nga walay tugbang nga amgid sa Kinatsila pagaunhan og titik E sa lumad nga hubad.”

Ug mao ning mga pulonga ang gihisgotan ni Nits B. sa iyang reak— mga pulong hinulaman nato gikan sa Iningles sama sa estorya (story), estambay (standby), esmagol (smuggle).

Akong klarohon nga ang “eskapo” ug “embargo” dili apil sa maong grupo sa mga pulong nga gihisgotan sa ibabaw kay kini mga pulong man nga hinulaman nato gikan sa Kinatsila--

"escapo" gibinisayang "eskapo"

"embargo" gibinisayang "embargo" ra gihapon

Nan, unsay sakto— “esmiringhoy” o “ismiringhoy”?

Ang tubag mao nga dili pulong hinulaman ang “ismiringhoy”. Wala tay masubay o ebidensiya nga kini hinulaman nato gikan sa Iningles o kaha sa Kinatsila. Sa ato pa, walay igong katarongan nga kini gamitan natog “E”.

Sa akong tan-aw, ang “ismiringhoy” usa ka lumad (native) nga minugnang pulong busa angay nga adto kini mopahiuyon sa Lagda No. 2.

Salamat, Nyor Nits B. sa kahigayonan nga mas mapatin-aw pa kining mga butanga.--