Mga Karaang Pulong Binisaya

Mga Karaang Pulong Binisaya NATALIO B. BACALSO Bisaya Enero 15, 1964 ug Bisaya Marso 25, 1964 maot — bati, ngil-ad (hypocrite) berano — ting-init (summer) kuwaresma — huwaw (famine, drought) sibay — bahin sa balay alang sa panaghilawas sa magtiayon, (ang sibay gikan sa pinulongang Ininsek— "siii-bay" nga mao ang pakighilawas.) duma — tradisyon (tradition) diyandi — arte (art); maoy gigikanan sa pulong 'diyandiyan' nga sa ulahi nahimong dayan-dayan. salirawan — relikyas (relic) buslag — karaang Binisaya sa subject lumponid — libro (book) berong — prinsipe berorang — prinsesa manggikubukuboanon — usa ka tawo nga tigtago sa iyang pagka mao, pagpakita kun pagpatuog dili mao sa iyang pagka tinuoray nga mao siya manggihumay-humayon — usa ka tawo nga, sama sa humay, magpasignunot lamang sa dagpi sa huyuhoy; walay baroganan, talawan nga mosupak sa kabubut-on sa uban bulangog — dapit nga abotanan sa mga sabot-sabot laguling — dula nga tago-tago-dakop-dakop (hide and seek): pito-pito laguring, siya-siya kumingking tungki/katungkian — mga kahoy-kahoy sa dagat (sa katunggan); mga kahoy-kahoy nga masiot ug tunokon nga makasabal uyamot ug makaali sa paglakaw; mga kahoy-kahoy nga kinaiyanhong turok kun turok-banwa palipi — gituyo pagbutang sa tawo silbing ali sa agianan; sabog nga ang palipi mao ang kagingking sa kawayan kun gagmay ba hinuong mga sanga nga tunokon labat — koral banghiligan — dapit nga mao ang tinagboan sa bungtod (bukid) ug sa patag. lungkayab — usa ka gamayng patag sa lungib sa bungtod kun bukid o pangpang nga arang kapasilongan ug katagoan banhig — trenseras (ambush) amog — huramentado (amuck); amok (gituohan usang kabilin nato sa kaliwatang Malayo— amoq) tagutong — depensa (kaniadto, aron pagpanalipod sa ilang kaugalingon batok sa mga kaaway nga sabog magagikan sa dagat, ang gihimo sa atong katigulangan mao ang pagtambak sa bahin nga mabaw— tambakan kini nila sa dagkong mga bato aron ang mga sakayan sa kaaway mangasangad ug dili makalahos sa daplin kun piliw. Unya didto sa daplin, sa piliw na gayod, magtumpi silag dagkong mga bato silbing ali nga ginganlan nilag tampulong ug kining tampulong apil na kadtong ilang gitambak sa mabaw nga bahin sa dagat maoy mga panalipod nga ginganlan nilag tagutong. Ang isdang tagutongan, tunokon. Ang iyang mga tunok mao ang iyang depensa, maoy iyang panalipod, hinungdan nga siya ginganlag tagutongan. tuling — hubog kun makahubog (ang isdang tulingan makahubog kun makalanag hinungdang ginganlag tulingan) diwanag — inspirasyon, lamdaman Pakapin budaya, kultura (culture) (kinutlo ni Al Caciño sa panulat ni Fil Yburan, kanhi magbabalak, magsisibya ug dramaturgo) * Mga espeling sa orihinal gipangusab aron pagpahitukma sa Lagda sa Espeling